Każdy z nas wie, że podstawowym dokumentem dającym nam prawo do odliczenia podatku naliczonego jest faktura VAT. W praktyce mogą jednak zaistnieć sytuacje, gdzie dokument ten nie uprawnia nas do odliczenia podatku VAT.
Przepisy prawne zawierają bowiem unormowania co do przypadków, w których podatnikom prawo to nie przysługuje.
Ogólne zasady odliczania podatku naliczonego znajdziemy w art. 86 ust. 1 Ustawy o podatku VAT, z którego wynikają powszechne wytyczne co do kwestii odliczania podatku VAT od wydatków, jakie ponosimy w związku z prowadzoną przez nas działalnością opodatkowaną. Nie mniej jednak, w niektórych przypadkach określonych w art. 88 ust. 3a tej ustawy – ustawodawca wyraźnie określił w przepisach, kiedy prawo te zostaje nam ograniczone.
Każdy przedsiębiorca, który jest zarejestrowany jako płatnik podatku VAT ma prawo do wystawiania faktur. Do końca czerwca 2011 roku powyższy przepis nie dawał możliwości odliczania tego podatku z faktur jakie otrzymaliśmy od nieistniejących bądź nieuprawnionych do ich wystawiania podmiotów. Z dniem 1 lipca 2011 roku pod wpływem wyroku Europejskiego Trybunału Konstytucyjnego wyrazy te zostały z Ustawy o podatku VAT wykreślone i zniesiono zakaz odliczenia podatku VAT z faktury wystawionej przez nieuprawniony podmiot. Metamorfoza ta pozwala podatnikom odliczać naliczony podatek VAT z faktur od kontrahentów, których można zidentyfikować jako istniejący podmiot gospodarczy lecz które nie dokonały jeszcze rejestracji jako płatnik VAT.
Najwyższy Sąd Administracyjny w jednym ze swych wyroków wyraził swój pogląd, iż nieistniejący podmiot to taki, który jedynie udaje oficjalne istnienie, a tak naprawdę realnie nie uczestniczy w obrocie gospodarczym. Ustawodawca określił ten obrót jako prawdziwy a nie tylko formalny (papierowy) udział w życiu gospodarczym. Wobec tego, mając na uwadze charakter podatku VAT, nierealnym podmiotem jest nie tylko taki, który nie istnieje, ale także taki, który dokonał rejestracji na podstawie fałszywych bądź nieścisłych danych oraz nie przekazuje organom podatkowym deklaracji VAT-7, w których powinno wykazywać się podatek z tytułu dokonanych dostaw potwierdzonych stosownymi dokumentami księgowymi jak FAKTURY VAT oraz w rezultacie z tego podatku z budżetem państwa się nie rozlicza.
Warto zwrócić uwagę na to, czy faktura jaką otrzymujemy od sprzedawcy wystawiona jest z prawidłową stawką podatku VAT. W przypadku kiedy sprzedający opodatkuje dostawę towarów bądź sprzedaż usług podatkiem VAT w momencie kiedy korzystają one ze zwolnienia, wywoła to u nas negatywne konsekwencje podatkowe. Wówczas będziemy zobowiązani do dokonania korekty odliczenia podatku naliczonego oraz złożenia korekty deklaracji VAT-7.
Restrykcyjny jest także art. 88 ust. 3a pkt.3 ustawy o podatku VAT, który zabrania nam odliczenia podatku naliczonego z transakcji, która udokumentowana została więcej niż jedną fakturą. Ten zasadniczy przepis, który całkowicie zabraniałby podatnikom odliczania podatku VAT w takich przypadkach, zdaniem Najwyższego Sądu Administracyjnego naruszałby jego neutralność. Ustawodawca wprowadził do ustawy o podatku VAT ograniczenia prawa w jego odliczaniu jako wyjątki od generalnie przyjętej zasady, dlatego powinny być one dla podatników zrozumiałe i w przypadku jakichkolwiek zastrzeżeń dotyczących ich stosowania, normy prawne w tej kwestii powinny być interpretowane w sposób, który minimalnie ograniczałby zasadę neutralności podatku VAT. Zatem w przypadku kiedy jedna transakcja została udokumentowana więcej niż jedną fakturą to nie mamy prawa odliczyć podatku naliczonego wyłącznie z faktury powtarzającej realną sprzedaż.
